Menu
Home
Nieuws
TV Serie
Boeken
Contact
Voordat deze aflevering verscheen, was al bekend gemaakt dat deze achtste aflevering van schrijfster Danielle Berrow een andere stijl zou hebben dan normaal. Volgens actrice Sophie Skelton zou deze aflevering een hommage vormen aan de filmstijl van de jaren ’60, al moet ik heel eerlijk bekennen dat ik dit er niet echt in terug heb kunnen zien. In plaats van een gekleurd beeld van goede kwaliteit (zoals we tegenwoordig gewend zijn), kregen we zwart-wit beeld van een 35mm-film. Het zijn scènes als uit een film van begin 20e-eeuw, waarin nog geen gebruik kon worden gemaakt van geluid. In plaats daarvan zie je de acteurs praten, waarna een tekstkaart in beeld wordt gehouden met de kern van de dialoog. Het beeld is korrelig, vaag en slaat soms over.
Het is een zeer gewaagde keuze om in een mainstream televisieserie de vorm en stijl boven inhoud te verkiezen. Het is iets dat binnen bepaalde filmstromingen geprefereerd wordt om een vervreemdend effect aan te brengen. Het is voor het publiek dan niet helemaal duidelijk waar het nu precies naar zit te kijken. Regisseur Stephen Woolfenden gaat hiermee tegen de conventies in, waardoor we niet zo goed weten welke emoties gepast zijn.
Want het goede nieuws is: Roger leeft nog! Het is alleen de vraag voor hoelang. Wil Roger nog wel leven? Hoe voelt Roger zich? Wat is er precies gebeurd? Wat gaat er in zijn gedachten om? Met de neutrale blik op het gezicht van Roger na zijn ophanging aan het eind van de vorige aflevering, The Ballad of Roger Mac, is niet goed duidelijk wat er in hem omgaat. De zwart-wit beelden voegen daar aan toe dat ook wij afstand van de situatie creëren, en in dezelfde emotieloze staat als Roger terecht komen. Maar wat is de inspiratie geweest voor deze aflevering?
The Great Train Robbery
Inspiratie voor deze stijl is de ‘stomme’ film The Great Train Robber uit 1903 die Brianna en Roger in 1969 tijdens een date gaan kijken. De film is slechts 12 minuten lang en wordt wereldwijd beschouwd als de eerste Western ooit. Iemand laten dansen door naar zijn voeten te schieten? Het werd voor het eerst gedaan in deze film. En zo zijn er nog veel meer aspecten die we associëren met het genre van de klassieke Western die hier origineel vandaan komen. De plot is overigens vrij standaard. Bandieten overvallen een treinstation, kapen een trein, beroven de passagiers, stelen de post uit de trein en proberen vervolgens te ontsnappen. Met een achtervolging en schietscènes tot gevolg.
Als je de film nu terugkijkt, lijkt het niet veel voor te stellen. We zijn inmiddels wel meer gewend en met visual effects is het nu veel beter mogelijk om scènes zo realistisch mogelijk te maken. Maar je moet niet vergeten dat dit voor veel mensen in 1903 de eerste film was die zij ooit te zien kregen. Het was een fantastische en tegelijkertijd angstige ervaring. Mensen bukten als ze een trein of kogel op zich af zagen komen. Het beeld van een acteur die richting de camera schiet, deed het publiek doen voelen alsof zij elk moment neergeschoten konden worden.
Het is die constante angst die in deze aflevering centraal staat. In zijn gedachten speelt Roger steeds deze momenten af, als een trauma dat hij heeft opgelopen. De momenten waarvan hij dacht dat het zijn laatste zouden zijn. Het 35mm-materiaal laat daarbij zien dat Roger het nog geen plek kan geven. Het zijn scènes als die uit het verhaal van iemand anders en op elk willekeurig moment lijken deze weer door zijn hoofd te spoken. Zo vertelt schrijfster Danielle Berrow over deze scènes:
Er is iets heel instinctief aan het zien van momenten van Roger’s gruwelijke ervaring bij de boom in Alamance. Het zwart-wit en de stilte dragen bij aan een onderbuikgevoel. In zijn hoofd herhaalt zijn trauma keer op keer, als een filmrol die de beelden in zijn geest projecteert.
Want wat opvalt is de stilte. Je hoort enkel de filmrol die wordt afgespeeld, terwijl deze stilte bij stomme films werd ingevuld door muziek die passend was bij de specifieke scènes. Maar ook dit past precies bij de situatie waarin Roger zich bevindt. Zijn woorden en zijn muziek is van hem afgepakt. “Het is precies de manier om de psychische pijn en het trauma van een man wiens gave zijn stem is en zijn vermogen om woorden te gebruiken, het best konden worden uitgebeeld,” vertelt ook Berrow. “Roger is fysiek en psychisch niet in staat om de pijn die hij ervaart uit te drukken, of om er zelfs maar in het diepst van zijn eigen geest mee om te kunnen gaan.”
Het is namelijk nog in de opening van deze aflevering dat we eraan worden herinnerd dat Roger goed is met woorden. Als professor aan de Universiteit van Oxford is een zelfverzekerde man. Hij is goed in lesgeven, krijgt respect van zijn studenten en kan zijn stem gebruiken om kennis en inzichten over te dragen. In dit geval leert hij zijn studenten het belang en de waarde van woorden.
Zo hebben we Roger in de 18e-eeuw eigenlijk nooit gezien. Hij is een historicus en zou de woorden van historische figuren hebben bestudeerd. In de toekomst had hij kans om als een romanticus over zijn laatste woorden na te denken, maar in de realiteit van het verleden kreeg hij niet eens de kans om iets te zeggen en voor zichzelf op te komen.
Het psychische trauma
Terwijl Jamie en Jocasta rouwen om het verlies van Murtagh, probeert Brianna drie maanden na de Battle of Alamance de draad weer zo goed mogelijk op te pakken. Ze houdt zich aan haar belofte en zingt voor Jemmy, waaronder ook het nummer ‘My Clementine’ dat we in de vorige aflevering Roger nog voor het laatst hoorden zingen voor zijn zoon. Ze weet maar al te goed hoe het is om te leven met een trauma, maar doet daarbij eigenlijk wat ze altijd al gedaan heeft. Ze zet zoveel mogelijk een masker op en gaat door met het leven. Maar nu Roger een emotieloos masker heeft opgezet, weet Brianna niet zo goed hoe ze ervoor moet zorgen dat haar man zich meer naar haar openstelt.
Ook Tryon heeft het tragische nieuws van Roger MacKenzie inmiddels bereikt. Hij stuurt Lord John Grey naar de familie Fraser om zijn vergiffenis te vragen in de vorm van een stuk grond. Het is een kostbaar stuk grond, maar wat moet Brianna ermee? Ze wil enkel haar man terug zoals hij was. Want hoe lastig het al was voor hen om hun plek in de 18e-eeuwse maatschappij te vinden, is dat nu nog een stuk lastiger geworden.
Het is mooi om te zien hoe Brianna toch troost in de woorden van Lord John weet te vinden. Na alle gebeurtenissen afgelopen seizoen hebben de twee een sterke vriendschap opgebouwd. Alleen tijd zal duidelijk maken of Brianna en Roger over deze verschrikkingen heen komen, en alleen tijd zal de wonden kunnen helen. Hetzelfde geldt voor Jamie, die de dood van peetoom Murtagh een plek zal moeten geven.
Als even later blijkt dat Roger wel degelijk kan praten, al is het in een hese en fluisterende vorm, blijkt dat Claire’s vermoedens kloppen. Jemmy kwam iets te dicht bij het hete fornuis, waarna Roger hem net op tijd wist te stoppen. Iedereen is in schok en met name Brianna probeert hem over te halen meer te zeggen. Roger kan fysiek wel praten, maar het is zijn psychische trauma die het lastig maakt. Zo vertelt ook Burrow over deze scène:
Deze scène vormt een belangrijk keerpunt in de aflevering, de vermoedens van Claire en Brianna worden bevestigd. Roger kan fysiek spreken, maar worstelt om zijn psychologische trauma het hoofd te bieden. Hij is bang voor de gevolgen van schade aan zijn stembanden en wat dit betekent voor zijn langdurig herstel. In zijn gedachten is het geluid dat hij maakt grotesk en raspend.
Hij weet dat hij uiteindelijk zijn stem terug zal krijgen, maar zal hij kunnen zingen? Zal hij in staat zijn om voor een klas te staan en weer les te kunnen geven? Deze vragen hangen samen met zijn bredere bezorgdheid over zijn plaats in de wereld, zijn identiteit, zijn toekomstige leven met zijn gezin en hoe hij daarin zou kunnen voorzien.
De terugkeer van Young Ian
En hoewel het in het boek van schrijfster Diana Gabaldon nog tot het eind duurt voordat dit personage zijn terugkeer maakt naar Fraser’s Ridge, heeft Young Ian inmiddels zijn weg al teruggevonden naar zijn oom en tante. En dat lijkt geen toevallige keuze te zijn. Iedereen is super enthousiast over de terugkeer van Ian, en met name Roger is emotioneel om Jamie’s neefje weer terug te zien. Het is de man die zijn eigen vrijheid opofferde voor die van hemzelf. Roger zou hem graag willen bedanken, maar is beroofd van de woorden om dat te kunnen doen.
Al snel wordt echter duidelijk dat ook Ian veranderd is. De spontane, kwebbelende en wat naïeve jongen is verdwenen. Iedereen wil de avonturen horen die Ian de afgelopen paar jaar heeft meegemaakt, maar hij houdt stevig de lippen op elkaar. Ook Ian kan niet spreken over de dingen die hij heeft gezien en die hem zo gemaakt hebben.
Wanneer de twee erop uitgezonden worden om het stuk grond van Gouverneur Tryon op te meten, wordt duidelijk hoe groot de overeenkomst is tussen Roger en Young Ian. Beiden zijn op zoek naar hun plek in de wereld. Met de komst naar Fraser’s Ridge heeft Ian gezien hoe het had kunnen zijn als zijn leven anders was verlopen. Hij had deel uit kunnen maken van de gemeenschap en het grote huis kunnen helpen bouwen. Ian was geliefd geweest en had wellicht inmiddels een eigen gezin. Maar dit heeft niet zo mogen zijn.
Hij ziet zijn eigen meerwaarde in het leven dan ook niet meer in. Hij past niet in deze wereld, maar kan ook niet terug naar de Mohawk. Het is dezelfde strijd als die Roger met zichzelf voert. Ook Roger hoort niet thuis in deze wereld en kan geen plek voor zichzelf vinden. Het leven zou zo anders zijn geweest als hij in de 20e-eeuw verder had geleefd als professor, waar hij in veiligheid een gezin had kunnen starten. Maar dit heeft niet zo mogen zijn.
Het is als Ian meer prijs geeft van zijn leven bij de Mohawk en de pijn die hij voelt over het verlies van zijn vrouw, dat Roger zich realiseert wat hij nog wel heeft. Brianna en Jemmy zijn de familie die hij nodig heeft, en zij hem. Niets is verloren, alleen veranderd. Roger en Ian zijn beiden toe aan vrede, iets dat gesymboliseerd wordt met het begraven van de strijdbijl. Traditioneel begroeven de Mohawk hun wapens in tijden van vrede, dit is ook waar de uitdrukking oorspronkelijk vandaan komt. Ian stopt het gevecht met zichzelf en de herinneringen die hij met zich meedraagt.
Met behulp van de giftige planten uit de chirurgie van Claire wil hij zichzelf om het leven brengen, wat Roger op het laatste moment gelukkig weet te vermijden. Ook de dood zou geen vrede kunnen brengen. Het is juist tijd om de strijdbijl weer op te pakken en het gevecht aan te gaan met het leven.
Het 35mm-beeld schakelt langzaam over naar kleur, als Roger meer ruimte geeft aan zijn ervaringen om te bestaan. Hij moet accepteren dat hij een veranderd man is en nooit meer dezelfde zal zijn. Niet langer probeert Roger zijn trauma weg te stoppen, maar juist toe te laten in zijn gedachten. Het zal nog lang moeilijk zijn om het trauma volledig een plek te geven, maar tijd heelt alle wonden. En hopelijk zal de muziek dan ook langzaam terugkeren.
